Bargerveen is de restant van het vroegere Bourtanger moeras. Daarnaast is het één van de hoogveengebieden die de turfactiviteiten van de veenkoloniën heeft overleefd. Bargerveen geeft een goede indruk hoe grote delen van ons land en Noordwest-Duitsland vroeger eruit hebben gezien.
Na de IJstijd werd het klimaat in Europa warmer. Het ijs begon te smelten en liet stuwwallen, meren, heuvels en moerassen achter. De moerassen en de plassen groeiden geleidelijk dicht met zegge en riet. Op de afgestorven vegetatieresten in het water groeide veenmos (Sphagnum). Het veenmos stierf onderaan af in het zuurstofloze water en in de zuurstofrijke lucht groeide het door. Omdat veenmos ook regenwater vasthoudt, heeft het zich door de jaren heen opgestapeld tot een dikke laag hoogveen.
In de Middeleeuwen werden de hoogvenen op grote schaal afgegraven en als brandstof gebruikt. De bedrijvigheid in turf (hoogveen) groeide in snel tempo en de onbewoonde hoogveengebieden werden systematisch afgegraven en daarna omgevormd tot cuurluurgrond. Door de handel in hoogveen onstonden zelfs nieuwe nederzettingen, de veenkolonieën.
Het gevolg van de turfindustrie was dat veel veengebieden verdwenen of werden aangetast.
Bargerveen is één van de weinige hoogveengebieden in Nederland die aan de activiteiten van de turfindustrie is ontsnapt. Tegenwoordig worden Bargerveen en een klein aantal veengebieden beschermd omdat ze een belangrijke waarde hebben op het gebied van hun biodiversiteit, natuurlijke historie en andere natuurwaarden. Staatsbosbeheer doet er alles aan om het hoogveenreservaat Bargerveen in ere te herstellen en weer levend hoogveen te krijgen.
Door de grote variatie in de landschappen, zoals moeras, grasland en heide, is het gebied een toevluchtsoord voor zeldzame dieren en planten. Hier leven maar liefst 220 soorten vogels, 25 soorten vlinders en meer dan 30 soorten libellen, 3 soorten zonnedauw en beenbreek en veenmossen. Ook reeën, bunzingen, wezels, hermelijenen, adders, gladde slangen en levendbarende hagedissen komen hier voor.
Bargerveen geeft een goede indruk van een stukje voormalig Nederlands landschap, met een samenspel van een stille en rijke flora en fauna.