Natuurgebied De Muy vormt een samenspel van afwisselend duin-, heide- en grasgebied en duinmeer De Muyplas. De indrukwekkende duinen in het gebied herbergen een dennenbos en heel veel steile duinheuvels. Verder kennen we De Muy als de oudste broedplaats van lepelaars op Texel. In het landschap van De Muy groeien ook planten als het zeldzame en tere guichelheil en verschillende soorten orchideeën, waaronder de vroegbloeiende harlekijn.
De waddeneilanden zijn gevormd in de ijstijd. Een grote ijsmassa schuifde enorme hopen keileem voor zich uit. Dit vooruitschuivende keileem vormde zich tot vrij hoge heuvels. Na de ijstijd smolt de ijsmassa, waardoor de zeespiegel steeg. Het water omsloot de heuvels van keileem en de waddeneilanden, waaronder Texel, waren onstaan.
Vervolgens heeft ook de mens een grote invloed gehad op de terreinen van Texel.Toen de bevolking op het eiland groeide, begon men ten behoeve van de inpoldering met het bedijken van Texel. De aangelegde dijken hebben veel dijkdoorbraken ondergaan. Bij één van de dijkdoorbraken was er bij de Muy een grote geul ontstaan.
Na het afdichten van het gat in de dijk, ontstond de vallei van de Muy. De naam Muy herinnert nog steeds aan deze monding, ook wel mui genaamd. Mui is een oude Germaanse benaming voor het woord mond (een mui is een diepte die twee zandbanken van elkaar scheidt).
Door de latere aanleg van grotere stuifduinen werden de valleien natter. Het water bleef liggen en vormde het duinmeer De Muy.
De natuur kreeg in het natuurgebied De Muy vrij spel. Staatsbosbeheer heeft de natuur ook een handje geholpen zodat het zich verder kon ontwikkelen. Op de duinvalleien groeit een grote variatie aan vegetatie, zoals braamstruiken en bessen van de vlier en duindoorn. Het heeft ervoor gezorgd dat het gebied een trekpleister is voor een groot aantal verschillende vogels.
De Muy staat bekend om de grote lepelaarskolonie die in het gebied broedt. Daarnaast hebben een grote meeuwenkolonie en kleinere kolonies van blauwe reigers, aalscholvers, bruine en blauwe kiekendief en riet- en loofzangers De Muy als broedgebied uitgekozen. Om deze reden is het gebied in het broedseizoen afgesloten voor recreanten. De broedende vogels gebruiken het nabijgelegen natuurgebied De Slufter als foerageerplaats.