Tiengemeten
Eigenaar(s): Natuurmonumenten
De cultuurhistorisch polders zijn een trekpleister voor vogels en vogelspotters en het getij helpt bij het vormen van de wildernis.
Tiengemeten is ontstaan door opslibbing van een zandplaat van ongeveer 5 hectare. In 1750 werd die bedijkt - oude maat voor ongeveer een halve hectare was toen 'gemet': Tiengemeten. Stukje bij beetje werd steeds meer land ingepolderd, tot in 1850 de huidige vorm bereikt werd. Rietteelt en akkerbouw waren de inkomstenbronnen voor de einlandbewoners.
Na uiteenlopende plannen voor het eiland besloot de overheid in 1994 dat Tiengemeten natuurgebied zou worden. Niet lang daarna werd Natuurmonumenten eigenaar. Samen Rijkswaterstaat, provincie Zuid-Holland, gemeente Korendijk, Dienst Landelijk Gebied en Natuurmonumenten gezocht naar inrichting die het meeste recht doet aan alle kwaliteiten van Tiengemeten. Zo onstond het idee voor de inrichting in drie sferen, drie verschillende werelden opn een eiland: Weemoed, Weelde en Wildernis.
Weermoed
De cultuurhistorisch waardevolle oude polder vormt de wereld van weemoed. In de polder bevinden monumentale boerderijen met boomgaarden en hooilandjes. In een deel van de polder wordt de oude Zeeuwse tarweteelt weer ingevoerd: smalle, begreppelde percelen waar afwissellend koolzaad, wintertarwe, veldbonen, vlas en andere oude landbouwgewassen op biologische wijze worden verbouwd.
De Noordpolder is een klein vochtig poldertje, dat grenst aan de oude polder. Hier staat een vogelkijkscherm, van waarachter u de vele soorten steltlopers van Tiengemeten ongemerkt kunt bespieden. Met de blik naar het noorden is vanuit de hoge vogelkijkhut zowel de Weemoed als de Weelde (meer centraal op het eiland) goed te zien.
Begin de 19e eeuw was in de oostelijke punt van de Oude Polder een Quarantaineplaats van de Staat der Nederlanden voor zeelieden van schepen uit overzeese gebieden. Verplicht voor de anker bij Tiengemeten, tot de chirurgijn besmettelijke ziekten had gesloten. Gestorven Zeelieden worden soms begraven bij de Karantijn zoals het gebouw nog steeds heet.
Weelde
In het centrale gedeelte is ideaal om vogels te spotten. De binnendijk in midden van Tiengemeten, die vroeger hier ook lag, beschermde de oude polder tegen de overstromingen. De zuidelijke kade zal bij extreem hoog water op sommige plekken overstromen. Zo loopt de uitgediepte Weelde vol met rivierwater, dat niet meer terug kan. Ook regenwater blijft op deze manier op de Weelde. Allerlei steltlopers zullen van dit langzaam drogvallende moereas profiteren: van roerdompen, zilverreigers en lepelaars tot kluut, kemphaan en tureluur.
De Vliedberg is opnieuw aangelegd als uitzichtpunt over de Weelde en Wildernis. Vliedbergen zijn verhoogde plaatsen in het landschap, waar mens en dier bij overstromingen hun heil zochten (vlieden is vluchten).De riettelers die aan het werk waren in de rietlanden aan de randen van het eiland, trokken zich bij hoog water terug. op deze vliedberg. Later deed hij dienst als veiligheidsmaatregel voor als de dijken het zouden begeven.
De vliedberg is aangelegd op de plaats war hij tot 1953 lag. Toen de buitendijk na de waternoodramp op deltahoogte gebracht werd, schatte men in nooit meer vliedberg of binnendijk nodig hebben en is alle grond voor het dichten en verhogen van de buitendijk van Tiengemeten gebruikt.
Wildernis
De zuidelijke dijk wordt in 2007 doogestoken, op dezelfde plaats waar die het in 1953 bij de waternoodramp begaf. Een metersbreed gat zal het rivierwater en het getij de vrije hand geven bij het verder vormen van de Wildernis. Als onderdeel van de natuurontwikkeling is een grote kreek gegraven om het water toegang te geven tot het eiland. De kreek volgt de lijn van de vroegere hoofweg over het eiland.
Zo blijft iets van het lijnenspel van het oude landschap bestaan in het nieuw ingerichte eiland. In de wildernis zal de beweging van eb en vloed en hoge waterstanden in de rivier vrijspel hebben.
De planten en dieren die daar leven kunnen tegen een stootje. Harig wilgenroosje, kattestaart en dotterbloem zullen het moeras kleuren, terwijl blauwborsten en bruine kiekendieven er rondvliegen. 's Winters zijn brandgangs, grauwe gans en kolgans grazers op de open plekken, terwijl 's zomers blauwborst, baardman en karekieten zingen inde ruigte. Torenvalken en buizerden jangen er op muizen.
De Noordelijke dijk richting het westen loopt door de blanke slikken. Hier werd tot 1970 riet geteelt. Door de aanleg van de Haringvlietdam verdween het getij grotendeels (nu nog gemiddled 30cm) en was rietteelt niet meer mogelijk. De vlakte dichtgegroeid met ruigtekruiden, vooral late guldenroute, maar ook bramen en heemst. In agustus zijn de slikken stralend geel: de gulderoede staat in bloei.
Om meer variatie in de begroeiing te kijgen, laat Natuurmonumenten de Blanken Slikken begrazen door Schotse Hooglanders. De Hooglanders hebben naast de Blanken Slikken ook de hele Wildernis en Weelde tot hun beschikking. Met hun gevreet en getrap maken ze gaatjes in de grond. Op zulke plaatsen kunnen dan nieuwe planten groeien.
Boven het Hitsertsche of Vuile Gat, de Korendijkse Slikken en de Tindgorzen zijn vaak ganzen te zien. Rond het Haringvliet verblijven 's winters duizenden ganzen. Brandgans en grauwe gans broeden er ook. Dit meest natuurlijke deel van het eiland is altijd weer anders. Hier kunt u genieten van de grote grazers, de getijdevegetatie en alle vogels die zich daar thuis voelen.
