Oisterwijkse Bossen en Vennen

In de driehoek tussen Oisterwijk, Boxtel en Moergestel ligt een aantrekkelijk natuurgebied: De Oisterwijkse Bossen en Vennen. Honderduizend mensen vinden jaarlijks hun weg tussen de oude naaldbossen en vennen. Ook stromen er laagland-beken en zijn er nog restjes heidevelden te vinden.

Het ontstaan van de bossen

Uit de kaarten van van vroeger blijkt dat Oisterwijk was omgeven door uitgestrekte heidevelden. De velden werden beplant met grove den, douglas, fijnspar en lariks. Door de kleine variatie in planten van flora heeft dit tot een monotone en saaie bos geresulteerd. Het naaldhout werd destijds voornamelijk gebruikt voor het stutten van de mijngangen in Limburg.

Naar een natuurlijkebos

De Vereninging van Natuurmonumenten laat het natuur zijn gang gaan om saaie produktiebossen meer variatie te geven. Zo'n natuurlijke bos bestaat uit verschillende 'etages' oftewel lagen. Op de bodem bevindt zich een kruidlaag met bijvoorbeeld bramen en of blauwe bosbessen. Wat hoger groeien struiken als wilde lijsterbes en gewone vlier en de toplaag van het bos bestaat uit de kruinen van bijvoorbeeld zomereiken, berken en beuken. Bomen die dood gaan vallen om en zorgen zo voor een open plek in het bos. Het zonlicht zorgt ervoor dat zaden zich kunnen ontkiemen op deze open plekken.

Dode boemen bieden ook een uitstekende nestgelegenheid voor de zwarte en grote bonte specht. Op de dode stammen gaan tevens paddestoelen groeien.

Het bos biedt onderdak voor verschillende knaagdieren, zoals eekhorens, muizen, hazen en reeën. Van de vogels nesten de roodborstje en de nachtegalen.

de natuur wordt hier handje geholpen door houten te hakkken en open plekken te creëren. Er worden ook overheersende en uitheemse planten verwijderd zoals de Amerikaanse eik en de Amerikaanse vogelkers. Zo krijgt het bos een meer variatie en wordt leuker om door heen te wandelen of te fietsen.

Het onstaan van de vennen

De meeste vennen zijn ontstaan doordat duizenden jaren geleden stevige zuidwesterstormen zand wegbliezen. Hierdoor bleven langwerpige laagtes op de vlakte achter die zich vulden met regenwater. Vanwege leem- of oer(ijzer)lagen bleeft het water inde laagtes staan. Zo ontstonden vennen in een kaal landschap. De voedselarme omstandigheden zorgden voor een rijkdom aan microscopische kleine planten en dieren.

De vennen zijn helaas niet zo voedselarm gebleven als ze oorspronkelijk waren. In de meeste gevallen werden de vennen onbedoeld en indirect voorzien van voedsel. Om zoe veel mogelijk hout te laten groeien werden bomen geplant tot aan de randen van de vennen. De bladeren vielen in het water en zo werden vennen meer voedselrijk. Daarnaast kwam door de besmetting van de omliggende akkerlanden ook nog eens voedselrijker grondwater het natuurgebied binnen. Waterlelie en de riet namen plaats in van de planten die voorkeur hebben voor een voedselarme omgeving. Zure regen, veroorzaakt door de luchtverontreiniging, heeft daarna ook nog eens invloed gehad op de leefomstandigheden. Het kolkven is daarnaast door de hengelsport nog eens extra voedselrijk geworden.

Behoud van de vennen

De Vereniging van Natuurmonumenten probeert de vennen te herstellen door te werken aan zuiver, voedselarm water. Hiervoor zijn soms ingrijpende werkzaamheden nodig zoals weghalen van de sliblagen uit de vennen of het kappen van de door de mens geplante bomen rondom de vennen. Dit laatste is een zeer belangrijke beheermaatregel, want hierdoor komen de vennen weer in de wind te liggen en vallen er niet zoe veel balderen in de vennen.

Veel vennen hebben ernstig te lijden onder verdroging. Doordat intensieve landbouw alleen kan plaatsvinden wanneer het waterpeil tot onder het natuurlijk peil wordt gebracht, vindt er in de vennen verdroging (leegloop) plaats door waterontrekking. Om de verdroging effectief te kunnen aanpakken in Nederland moet er maatregelen buiten de natuurgebieden worden genomen. En dat gebeurdt onvoldoende, terwijl binnen de natuurgebieden alle mogelijke herstelmaatregelen reeds getroffen worden.

Ideaal gebied om te wandelen of te fietsen

De Oisterwijkse Bossen en Vennen zijn een ideaal gebied om te wandelen of te fietsen. De Goorvenwandeling onthult de mooiste locaties. U vindt overal banken waar u van het landschap kunt genieten. Vanuit het Bezoekerscentrum Oisterwijk vertrekken spannende en leerzame excursies. Met De Nachtwachter ontdekt u het hele jaar door de geheimen van een donker bos. U spitst de oren en scherpt uw ogen en hoort en ziet nachtdieren zoals de vleermuis en de bosuil. In voorjaar en zomer zijn er een libellentocht, een heksentoer en een natuurdag voor vader en zoon. Kijk voor meer informatie in onze activiteitenagenda.