Een van de populairste vormen van fotografie is landschapsfotografie. Het is voor iedereen goed toegankelijk en het kost weinig moeite om foto’s van een mooi landschap vast te leggen. Het is wel de kunst om het landschap zo vast te leggen dat het op je foto’s ook interessant blijft. Daarom een handige tutorial om je op weg te helpen.

Er wordt vaak gedacht dat je alleen met dure spullen mooie foto’s kunt maken. Maar iemand die er oog voor heeft kan tegenwoordig ook met goedkopere digitale camera’s geweldige foto’s maken. Bovendien is niet de camera het belangrijkste gereedschap van een fotograaf, maar het licht. Licht kan namelijk een foto maken of breken. Vooral bij landschapsfotografie is licht één van de belangrijkste factoren.

We zullen in dit tutorial naast licht ook andere factoren behandelen zoals voorbereiding, locatie, tijdstip, camera, lenzen, filters en statief.

Voorbereiding

De voorbereiding is sterk afhankelijk van de locatie die je wilt fotograferen. Wanneer je een mooi landschap hebt gevonden, komen de factoren licht, tijdstip en accessoires om de hoek kijken.

Laat je inspireren door andere fotografen. Kijk naar foto’s van andere fotografen om een fotogeniek landschap te vinden. Zo kun je op www.hollandgroen.nl bijna alle natuurgebieden vinden, met bijbehorende impressiefoto’s. Blader door de honderden foto’s of zoek een natuurgebied bij je in de buurt.

Nadat je een mooie locatie hebt gevonden kun je Google Earth gebruiken om het tijdstip van de zonsopkomst en zonsondergang zien. De omstandigheden voor licht zijn tijdens de zonsopkomst en de zonsondergang ideaal voor landschapsfotografie. Tijdens de ochtend en na middag kun je dan het terrein verkennen en je locaties vastleggen. Vergeet niet bij het vastleggen van je locatie ook te variëren in kijkhoogte, zodat je met perspectief kunt spelen.

Voordat je van huis vertrekt controleer je of je spullen compleet zijn, zoals filters, statief en groothoeklenzen. Zorg dat je batterij opgeladen is en je geheugenkaarten leeg zijn.

Lenzen

Emotie een is belangrijke factor bij het maken van foto’s. Zo zijn landschappen groots en meeslepend. Om deze emotie vast te leggen heb je een goothoeklens nodig bijvoorbeeld 24mm of 35 mm. Let er hierbij wel op dat consumentencamera’s een cropfactor hebben waardoor de groothoek kleiner wordt.

Als landschapsfotograaf wil je altijd maximale scherpte bereiken. De groothoeklenzen hebben een grote scherptediepte en ze zijn heel scherp. Dit heeft als voordeel dat je met de compositie van je foto kan spelen voor goede resultaten.

Compositie

Je hebt je locatie gevonden, je bent op het juiste tijdstip op de juiste plek en je wilt foto’s schieten. Begin niet gelijk te klikken. Neem je rust en denk na over de compositie. Landschappen kunnen overweldigend zijn. Emotie oproepen. Ga eerst even rondlopen en zoek naar de beste kijkhoek en dan zullen de goede beelden komen.

Voor een goede compositie kun je gebruik maken van de regels hieronder.

• Gulden snede of regel van derden
• Invoerende lijn
• Mensen of cultuurelementen in het landschap
• Voorgrond elementen
• Bepaal je hoofdonderwerp en de verhouding tot de rest van het landschap

Om te beginnen moet je oog begeleid worden door de foto om het landschap te kunnen waarnemen. Dit kun je doen door voorin, in het midden of achterin een interessant object te plaatsen. Dit kan bijvoorbeeld een auto, huis, persoon of dier zijn. Laat een pad, weg, rivier of muur je ogen leiden naar het interessante object dat in de foto staat. Op deze manier geef je aan je foto een extra dimensie.

Het omvangrijke van je landschap kun je benadrukken door een foto van bijvoorbeeld een auto in je foto op te nemen. Zo kan de kijker aan de hand van de verhouding van de auto en zijn achtergrond de schaal enigszins herleiden.

Zoals al eerder beschreven moet je ook met licht spelen. Vroeg in de ochtend en laat in de middag valt het licht schuin en worden patronen van objecten naar voren gehaald. Patronen van bijvoorbeeld glooiende heuvels, reliëf in de muurtjes of door ebpatronen in het zand op het strand.

De plaats van de horizon speelt ook een belangrijke rol. 2/3 lucht en 1/3 grond is dan een mooie verhouding. Door deze verhouding kun je bepalen waar je nadruk op wilt leggen. Met andere woorden: leg je extra nadruk op de lucht, dan is de grond minder belangrijk geworden. Let wel bij het maken van je foto’s dat de horizon absoluut recht moet staan en niet in het midden van de foto.

Focus

Een landschapsfotograaf gaat altijd voor de maximale scherpte van zijn foto. Maar in de praktijk kan dit zwaar tegen vallen. Het probleem is dat het bij afstand tussen de voor- en achtergrond in landschappen vaak om grote afstanden gaat. Hiervoor heb je dan een grote scherptediepte nodig (lage diafragma en hoge f-waarde).

Filters

Tegenwoordig hoor je van mensen: “Ik corrigeer wel later in Photoshop” of “Ik plaats wel filters in Photoshop”. Desondanks zijn er twee filters die niet te vervangen zijn door digitale beeldbewerking. De polarisatie- en de gradueel dichtheidsfilters mogen niet ontbreken in het equipement van elke landschapsfotograaf.

De gradueel dichtheidsfilters zijn heel handig bij fotograferen op locatie waar het verschil van licht groter is dan de grond. Met als gevolg een foto met veel details in de lucht en donkere grond of veel details op de grond en een witte lucht. Witte vlakken zijn niet meer te corrigeren omdat er geen data aanwezig is. Door gradueel dichtheidsfilters voor de lens te zetten heb je meer controle over licht. De lichtval van de lucht wordt dan tegengehouden waardoor de lichtsterkte weer in balans is met de grond (zie foto’s). Het vergt wel enige oefening maar het resultaat is vaak een foto die bijna overal genoeg details heeft.

Met een polarisatie filter houd je ook plaatselijk licht tegen. Met andere woorden: het houdt reflecties tegen op het water of zorgt ervoor dat de lucht mooi blauw wordt.

Statief

Als landschapsfotograaf streef je altijd naar maximum scherpte. Vroeg in de ochtend en laat in de middag fotograferen kan voorkomen dat er te weinig licht is. Met als gevolg lage sluitertijden. Door gebruik te maken van een statief kun je alsnog met lage sluitertijden je foto’s maken. Wat nog een voordeel is van een statief, is dat je gedwongen wordt om eerst na te denken over de foto die je wilt maken. Hierdoor worden je foto’s ook nog eens beter. Zorg wel dat je statief op een stabiele en trillingvrije plek staat.

Bij gebruik van een statief adviseer ik gebruik te maken van de zelfontspanner op je camera. Wanneer je met je vinger op de sluiterknop drukt, kan de camera trillen en uiteindelijk zie je dat terug op je foto’s.